Lozan Günlüğü

Lozan hakkinda pek çok sey söylenmistir.Ismet Pasa'nin ifadesiyle, Lozan Konferansi, "Büyük sinav" idi. "Milletimizin Avrupa ortasina davet olundugu büyük bir imtihan"di. Türkiye bu sinavi basariyla vermistir.Lozan Antlasmasi, "Milli Mücadele'nin sonucunu belirlemistir."Bu Antlasma, "Harbi Umumi'den sonra gördügümüz antlasmalarla yakindan veya uzaktan benzerligi olmayan bir antlasma" idi. Öteki antlasmalar, galip devletlerin magluplara dayattigi, dikte ettigi antlasmalardi. Lozan Antlasmasi ise, esit taraflar arasinda çetin müzakerelerle hazirlanip imzalanmis bir antlasmaydi."Tarih yazan tarih yapana sadik kalmalidir" kuralina baglilik, Bilâl N. Simsir'in tüm çalismalari gibi son eseri olan Lozan Günlügü'nü de degerli kiliyor. 1922-1923 Lozan Konferansi ve Baris Sürecinin belgesel bir kronolojisi olan kitap, Yakin Türk Tarihinin bu büyük olayini gün gün belgeleyerek gözler önüne seriyor.Istanbul'daki Ingiliz Yüksek Komiseri Rumbold, "Türkiye bir elinde Misak-i Milli, diger elinde kiliçla Lozan'a gidiyor" demisti; "Sevr Antlasmasi ölmüstür, Müttefikler simdi Misak-i Milli ile bogusmak durumundadirlar."Lord Curzon, Misak-i Milli'nin "tam bir negatifi" olan bir muhtira ile Lozan'a gidiyordu.Türkiye'nin Misak-i Millisi ile Ingiliz muhtirasi Lozan'da kiyasiya çarpisacakti. Görünen oydu ki, Lozan Konferansinda Ismet Pasa'nin isi zor, hem de pek zor olacakti. Karsisinda, Misak-i Milli ile bogusmaya ahdetmis üç büyük devletle onlarin müttefikleri, irili ufakli tam yedi düvel vardi.Ismet Pasa Lozan'da "kelle koltukta" görev yapmistir. Lozan'a varisinin daha ikinci gününde, 14 Kasim günü Pasa defterine su notu düsmüs: "Roma'dan Paris'e telefon. Ermeniler suikast için hazirlanmislar..."