Madde ve Bellek

1927 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layik görülen, duragan nitelikleri yok sayarak devinimi, hareketi öne çikaran, "süreç felsefesi" olarak bilinen anlayisin kurucusu Fransiz filozof. Bir Yahudi ailesinden gelmesine karsin tam bir kentli Fransiz gibi yetistirildi. Yüksek Ögretmen Okulu'nda ögrenim gördügü sirada Yunan ve Roma dönemi klasiklerini tanidi. Paris, Angers ve Clermont-Ferrand gibi kentlerdeki kimi liselerde felsefe ögretmenligi yapti ve felsefesinin temel ilkelerini bu dönemde gelistirdi. Essai sur les données immédiates de la conscience (1889) baslikli teziyle doktor unvanini aldi. Bilimsel yöntemlerle ölçülen zaman kavramina karsi durée (süre, yasanan zaman) kavramini gelistirerek dönemin felsefi düsünüsü üzerinde büyük bir etki yaratti. Beden ve ruh iliskisi üzerine o dönemde basladigi çalismalari Madde ve Bellek'in ilk kez 1896'da yayinlanmasiyla dil yetisinden psiko-fizyolojiye uzanan bir yelpazede genis yankilar uyandirdi. 1900 yilinda Collége de France'a seçildi. Edebiyattan müzige kadar sanatin birçok dalinda ve birçok çagdas yaratici üzerine basat bir etki yaratti. 1907'de yayinlanan yapiti L'Evolution créatrice, evrim sürecini devamli hareket halindeki yasam atilimi (élan vital) kavramiyla açikladigi bir baska dönüm noktasi oldu. 1915'ten sonra Académie Française'in kirk ölümsüz üyesinden biri olarak onurlandirildi. 1932 yilinda son büyük basyapiti Les deux sources de la morale et de la religion yayinlandi. Bu büyük yapitinda, bir taraftan zihinsel bir ahlak anlayisini, öbür taraftan Hiristiyan azizlerinde kisilesen mistik ahlak kavrayisini çözümlerken, dine özgü tek islevin bir tür fonction fabulatrice (masalsi islev) oldugu saviyla yaklasimini bagimli, adanmis yorum ölçütlerinin ötesine tasiyordu. Bergson'un yarattigi çok yönlü etki, Bati felsefe ve sanat sahnesinde uzun süre varligini korumustur.