Mengü Han'ın Sarayına Yolculuk 1253-1255

Kuzey Fransa’nin Flamanca konusulan Ruysbroeck (Rubruck, Rubrouck) bucaginda, bir tahmine gore 1215-1230 yillari arasinda dogmus olan Willem bir Fransisken rahibiydi. Fransa Krali IX. Louis’in emriyle “Tatarlari” Hiristiyanliga döndürme göreviyle Mogolistan’a gitmek üzere yola çikti. Yolculugunun ilk duragi Ioannes III Dukas Vatatzes’in imparatorlugu dönemindeki Konstantinopolis oldu. Ayasofya Kilisesi’nde bir vaaz verdikten sonra Dogu yolculuguna devam etmek üzere 7 Mayis 1253’te kentten ayrildi. Karadeniz’i asarak Kirim’a ulasti. Buradan öküz arabalariyla yoluna devam etti ve dokuz gün sonra Don Nehri’ni geçerek Kipçak Hanligi’nin hükümdari Sartak Han’la karsilasti. Han, Rahip Willem’i Volga yakinlarindaki Saray’da bulunan babasi Batu Han’a yolladi. Batu din degistirmeyi reddetti ama Willem’in Büyük Mogol hükümdari Mengü Han’i ziyaret etmesini sagladi. Willem ve beraberindekiler 16 Eylül 1253’te Büyük Han’in Karakurum’daki sarayina ulasmak için 9000 kilometrelik yolu asmak üzere at sirtinda yola çiktilar. Rahip Willem 4 Ocak 1254’te Mengü’nün huzuruna kabul edildi. 10 Haziran 1254’e kadar burada kalan Willem memleketine dönmek üzere bu tarihte yola çikarak, 15 Agustos 1255’te, o sirada bir Haçli devleti olan Akdeniz kiyisindaki Trablus’a ulasti. Fransa’ya döndügünde ise Kral IX. Louis’e Itinerarium fratris Willielmi de Rubruquis de ordine fratrum Minorum, Galli, Anno gratia 1253 ad partes Orientales baslikli bir rapor sundu. Rahip Willem raporunda Mogollarin tuhaf buldugu adetlerinin yani sira Orta Asya’nin ilk bilimsel tasvirini yapiyordu. Antropolojik gözlemler de içeren rapor, Islamiyet’in Iç Asya’ya nüfuz ettigini saskinlikla dile getiriyordu. Willem Hazar Denizi’nin bir iç deniz oldugunu ve sanildigi gibi Kuzey Buz Denizi’ne baglanmadigini da belirtiyordu. Hakluyt Dernegi 1900’de W.W. Rockwill’in önsözü ve notlariyla The Journeys of William of Rubruck to eastern parts of the world 1253-1255 (Ruysbroeckli Willem’in dünyanin dogu kesimlerine yolculugu 1253-1255) baslikli yapitini yayinladi. Ama ayni dernek o tarihten bu yana Mogol dünyasiyla ilgili bilgilerin çok degistigini göz önüne alarak Latince metni Peter Jackson’a yeniden çevirtip notlatarak kitabi 1990’da yeniden yayinladi. Elinizdeki kitap bu 1990 edisyonunun çevirisidir.