Metafizik

Ismail Hakki Izmirli’nin hayati eser verme açisindan oldukça verimli geçmistir. Kendisinin birbirinden degerli 65 kadar eseri vardir. Burada hazirlamis oldugumuz eseri ise Muhtasar Felsefe-i Ula, Philosophie Premiere adli eseridir. Eser 1329/1911 tarihinde, yaklasik olarak yüz yil önce, Osmanli alfabesi ile basilmistir.Izmirli bu eserde Fransiz kaynaklardan yararlanmistir. Özellikle Boirac, Fouillee ve Fonsegrive Izmirli’nin en çok alinti yaptigi yazarlardir. Metafizik Islam filozoflarinin en çok çalistigi felsefe disiplinidir. Izmirli’nin bu eserdeki amaci daha çok bati metafizigini ülkemizde tanitmaktir. Nitekim eserin son bölümünün kisaca filozoflari tanitmasi bunu göstermektedir. Izmirli Yeni Ilm-i Kelam’i yazarken eski kelamin eski felsefeye karsi çiktigini ve eski felsefenin de geride kaldigini söylemistir. Bu yüzden yeni kelam yeni felsefeye karsi çikmalidir. Kelam yani ilahiyat ya da teoloji aslinda felsefî açidan metafizigin dallardir. Bu yüzden yeni kelam yeni metafizige karsi çikmalidir. Yani Izmirli bu eserle Yeni Ilm-i Kelam için ön hazirlik yapmistir diyebiliriz. Bundan dolayi bu eser aslinda Yeni Ilm-i Kelam’in bir parçasi, bir ön hazirligidir, diyebiliriz. Yeni ilm-i Kelam’i okumadan önce bu eser okunmali ve anlasilmalidir.Izmirli, eseri hazirlarken sadece kaynaklardan aktarmakla yetinmemis, yorumlar ve elestiriler yapmis, bazi görüsleri begenmis, bazi görüsleri begenmemis, bazilarinin degersiz oldugunu söylemis, bazilarina da katilmistir.