Millet ile Sovyet Arasında 1917 Ekim Devriminde Rusya Türklerinin Varoluş Mücadelesi

Birinci Dünya Savasi milyonlarca insanin kaybina, savasa katilan ülkelerin muazzam ekonomik zararlarina neden olmustur. Avrasya cografyasinda yeni bagimsiz ülkeler ortaya çikmis, Çarlik Rusyasi ile Osmanli Devleti’nde siyasi rejimler degismistir. Rusya’da Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi, Osmanli Devleti’nin yerine Türkiye Cumhuriyeti ortaya çikmistir.Rusya’daki Türkler 1917 Ekim Devrimi’nin yarattigi firsattan yararlanmak istemisler, farkli bölgelerde bagimsizlik veya özerklik pesinde kosmuslardir. Ancak bazilari ise halklarinin kurtulusunu Bolseviklerle isbirliginde görmüslerdir. Bolsevikler 1922’de iç savastan galip çikinca onlara karsi olan Türk siyasetçi ve aydinlari yok etmislerdir. Kendileri ile isbirligi yapanlarin çogunlugu ise 1930’lu yillarda Stalin’in temizliklerine kurban gitmistir.Türk sosyalistleri azinlik olarak yasadiklari dünyanin en büyük yüzölçümüne sahip Rusya’da kendi halklarina en azindan bir özerklik kazandirmaya çalismislardi. Lenin’in tanidigi özerklik ise yetersiz kalmisti. Bunu fark ederek mücadelelerini sürdüren Sultan Galiev, Neriman Nerimanov, Turar Riskulov gibi liderler milliyetçi komünizm formülüne sarilmislarsa da basarili olamamislardir. Neticede Mustafa Suphi’nin Türkiye için hayal ettigi sosyalist rejim yerlesmemis, Rusya’daki Türk Bolseviklerinin Rusya için hayal ettikleri azinlik haklarinin korundugu bir sosyalist rejim de gerçeklesmemistir.