Mâlikî Fakîh’i Abdullah B. Vehb’in (v. 197/812) Hadisçiliği ve El-Câmi’ine Ait Tefsir Bölümü

Mısır’da dünyaya gelen Abdullah b. Vehb (v. 197/812), genç yaşta ilim tahsiline başlamış, bazı tâbiîn âlimleriyle görüşmüş ve Abdulmelik b. Muhammed (v. 177/793) gibi bazı tâbiîn âlimlerinden de rivâyette bulunmuştur. Abdullah b. Vehb’in birçok rivâyeti, hicrî 20/641 yılında Mısır’ın fethi ile Mısır’a gelen birçok sahâbiye dayanmaktadır. Ayrıca İbn Vehb, Mısır’ın hem Emeviler hem de Abbâsîler tarafından idare edildiği iki farklı iktidar dönemine şahitlik etmiştir. İmâm Mâlik’in önde gelen öğrencilerinden biri olan İbn Vehb, aynı zamanda bir Mâlikî fakihidir. Fakat onun hiçbir mezhebi taklit etmediğini de söylenlerde olmuştur. Ayrıca İbn Vehb İmâm Mâlik’e ait Muvatta’nın birinci derece râvîlerindendir. Çağdaşı olan Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel gibi mezhep âlimleriyle karşılaşmıştır. İbn Vehb, Şâfiî mezhebi gibi dönemin bazı farklı mezheplerine mensup müçtehitlere dersler vermiştir. Dolayısıyla İbn Vehb hem hadîs hem fıkıh sahasında önemli bir konuma sahiptir. Öte yandan İbn Vehb hakkında yaptığımız araştırma sonucunda, İbn Vehb’in hadîs tarihi açısından önemli olan tedvîn ve tasnif faaliyetlerine iştirak ettiği bilgisine ulaştık. Nitekim onun çokça hadîs yazmış olması ve hadisle alakalı olan Müsned ve ilk Câmi’lerden olan bir eser telif etmiş olması, onun bu faaliyetlere katkıda bulunduğunu göstermektedir. İbn Vehb’in yazdığı eserlerden olan ve el-Câmi’i’n bir bölümü olan Kurân-ı Kerîm Tefsîr’i üç ciltten oluşmaktadır. Bu eserin ilk iki cildinde âyetler ve âyetlerin sebebi nüzulü açıklanmıştır. Üçüncü cildinde ise Kurân ilimlerinden söz edilmektedir. Dolayısıyla çalışmamız, son derecede önemli olan bir alimin tanınması açısından ve II. y.y.’da telif edilen bir hadis eserinin karekteristik özelliklerinin bilinmesi açısından, hadis tarihine katkı sağlayacağını ümit etmekteyiz.