Modern Türkiye'nin Şifresi İttihat Ve Terakki'nin Etnisite Mühendisliği (1913-1918)

Yirminci yüzyilin basi, Osmanli Imparatorlugu’nun etnik haritasinin çizildigi, tebaanin etnik kökenlerine göre hesaplandigi, yerlesim alanlarinin nasil yeniden biçimlendirileceginin sorgulandigi bir dönemeçtir. Ittihat ve Terakki, Osmanli Devleti’nin dinsel cemaatlere yönelik olarak kullandigi takibat metotlarini gelistirip modernlestirerek etnik kimlik temelli arastirmalar haline getirdi. Bir yanda etnik köken arastirmalarindaki bilimsel sifatinin cazibesi ve etkileme kudreti, diger yanda milliyetçi politikalarin harita, etnografya ve topografya üzerinde sinandigi mühendislik faaliyeti, 1913-1918 arasinda imparatorluk nüfusunun bilesimini topyekûn degistirdi. Fuat Dündar, Ittihat ve Terakki’nin raporlar, kitaplar, arastirma heyetleri ve dergilerle biçimlendirdigi; nüfus kompozisyonuna dair gizli ve açik verilere dayanarak uygulamaya koydugu ve en uzak bölgelerde en ince ayrintisina kadar telgraflarla izledigi iskân politikalarini inceliyor. Rum, Bulgar, Ermeni, Kürt, Yahudi, Nasturi ve Süryanilere yönelik yer degistirme, mübadele, tehcir, yeniden iskân etme siyasetinin hangi amaçlara dayandigini, bu amaçlarin nasil biçimlendigini ve kimler tarafindan uygulandigini arastiriyor. Belge, harita, nüfus verileri, telgraflar ve sifreli emirlerle sürecin nasil idare edildigini çarpici bir biçimde ortaya koyuyor. Bu arastirma ile Anadolu’nun Türklestirilmesi ve Islâmlastirilmasinin, cografyanin güvenilir unsurlarla tahkim edilmesinin, Ittihat ve Terakki’nin milliyetçilik projesinin önemli bir ayagi oldugu anlatilirken, Osmanli’dan Cumhuriyet’e devreden etnografik mirasin ve bakis açisinin ne oldugu da çarpici bir biçimde ortaya konuyor.