Mu‘tezile Akaidi

Adı, çağları ve mezhepleri aşan el-Keşşâf adlı tefsiriyle özdeşleşen Zemahşerî (ö. 538/1144), Mu?tezile’nin son kalesi olan Hârezm’in en önde gelen Mu‘tezilî âlimlerindendir. Kelâma ilişkin bilinen tek eseri olan el-Minhâc, Mu‘tezilî düşünceyi büyük bir açıklık ve özlülükle ortaya koyan bir akaid metnidir. Zemahşerî, el-Minhâc’da seleflerinin fikirlerini derlemek ve karşılıklı argümanlara da yer vermek suretiyle, Mu‘tezile’nin VI/XII. yüzyıldaki gündemini veciz bir şekilde ortaya koymaktadır. İsminden anlaşıldığına göre Zemahşerî’nin nazarında bu eser, itikad sahasında insanlara yol gösterecek, onları hakikate ulaştıracak ve takip edilmesi gereken bir yol, yani bir minhâcdır. Onun adanmış bir Mu?tezilî ve âdeta mezhebinin propagandasını yapan bir isim olduğu düşünüldüğünde, el-Minhâc, bir nevi mezhep manifestosu olarak değerlendirilebilir.