Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti Liderlerinden Doktor Nazım Bey 1872-1926

Dr. Nazım Bey 1872’de Selanik’te doğdu. Babası Abdülhamit, Selanik çarşısında birçok dükkânı bulunan çok zengin biriydi. Tıp Fakültesinin 3. sınıfında okurken Paris’e gönderildi. Dr. Nazım Bey, doktorluk mesleğinin yanısıra siyasetle uğraştı. Anayasalı yönetimi savunarak, İttihat ve Terakkinin Paris merkezi ile Selanik merkezini birleştirdi. Böylece Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyetini tek çatı altında topladı. Padişaha karşı çıkarak ülkenin meşruti yönetimle kurtulacağını savundu.

İttihat ve terakkinin liderlerinden olan Dr. Nazım Bey, cemiyetin canlı şekli oldu, “önce teşkilat sonra neşriyat” dedi. 31 Mart ayaklanmasında etkili oldu.

1908–1918 tarihleri arsında on yıl Cemiyetin merkezi umumi üyeliğini yaptı. Cemal, Talat ve Enver Paşalar Dr. Nazım’ın konuşmalarından çok çekinirlerdi. Çünkü o çok cesur, kararlı ve iyi bir komitacıydı. Atatürk’ü çok sever ve her zaman onu desteklerdi. Nitekim O’nun paşa olması kanosunda Enver Paşayı baskıda bulundu. Netice itibariyle Atatürk’ün paşa olmasını sağladı.

Birinci Dünya Savaşı yıllarında çeşitli görevlerde bulundu. Türk gençlerini Avrupa’ya göndererek onların yetişmesini sağladı.

Dr. Nazım, Cumhuriyete inandığından yapılan inkılap hareketlerini destekledi.

1926’da İttihatçılar arasında iktidara karşı itiraz sesleri yükseldi. Bunun üzerine önceki ve sonrakiler arasında anlaşmazlıklar çıktı. 1926 İzmir Suikastı Teşebbüsü nedeniyle önceki İttihatçılar tasfiye edildi. Dr. Nazım Bey de Ankara İstiklal Mahkemesinde yargılanarak 26 Ağustos 1926’da idam edildi.

Sonuç olarak araştırma ürünü olan bu biyografik eserde yakın tarihimizin etkileyen Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kuruluşu ve faaliyetleri anlatılmıştır.