Pierre Loti'nin Mektupları ve Son Kitabı: Türkler ve Ermeniler

Pierre Loti’nin Türklere karsi ilgisi 1876’dan sonra basladigi veya daha yogun hâle geldigi tahmin edilebilir. Zira o tarihte Selanik Limani’na gelen Fransiz gemisinde bulunan Loti, iki buçuk ay gibi uzun sayilabilecek bir süre bu sehirde kaldi. Selanik o tarihte Hristiyan, Yahudi ve Müslüman unsurlarin -hâlâ- baris içinde iç içe yasadigi bir sehirdi. Burada yaptigi gezintilerle Osmanli toplumsal yapisini, birçok unsuruyla kiyaslayarak anlamaya çalistigi açiktir. Ayni yil -Eylül ayinda- Istanbul’a geldi ve burada on alti ay kaldi. Bu süreçte gezip gördügü yerler ilgisini çekti ve Türk toplumsal yapisinin etkisinde kalarak 1879’da Aziyade adli romanini yayimladi.
Avrupa’da Türkiye’ye karsi gelisen düsmanca tutumlar, propagandanin da tesiriyle derinlestigi bir süreçte, Loti, Türkiye’nin durumunu ortaya koymakta ve Batililarin çifte standardini dile getirmekteydi. Bu tutumu bazi çevreleri rahatsiz etmekte, Avrupa ülkelerinde kendisine karsi tepkiler olusmaktaydi. Ancak, hakikati ortaya koymaya çalisan bu hümanist yazara karsi Türkler daima minnet duydu. Türk aydinlari sevgi ve saygilarini belgeleyen tesebbüslerde bulundular.
O, Türkiye’nin kültür ve medeniyet yönünden özünü muhafaza etmesinden yanadir. Daha dogrusu, tarihî geçmisiyle harmanlanmis bir Türklükten yanadir. Baticiligin (modernist anlayislarin) bu otantik kültür ve medeniyet iklimini yozlastirmasina gönlü razi degildir. Romantik kisiliginin penceresinden görmek istedigi Türk’ün, esasinda o devrin muhafazakâr münevverlerinin Türk algisiyla örtüstügü de söylenebilir. Nitekim Yahya Kemal ve Abdülhak Sinasi gibi Istanbul muhibbi büyük ediplerin bakis açisini önemli ölçüde Pierre Loti’nin Istanbul sevgisinde bulmak mümkündür.