Sûfî Geleneğinde Dostluk ve Ahlâk

İlim ehline göre dostluk kurmak vâciptir. Allah “Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve doğrularla beraber olun.” (Tevbe, 119) buyurur. Bu bakımdan İslâm’da dostluğun ayrı bir yeri vardır.
Dostluk; nefsi kötülüklerden arındırmaya yardımcı olan, sâlihlerin ahlâkıyla ahlâklanmaya vesile olan ilişkiler tesis etmenin adıdır. Sağlam dostluklar sayesinde inananların kalbi güç kazanır, Allah’a imanları artar. “İmanı en kâmil müminler, ahlâkı en güzel olanlardır. O kimseler ki dostlukları incitmez; severler, sevilirler. Sevmeyen, sevilmeyen kimsede hayır yoktur.” (Taberânî, 1/362)
Üç bölümden oluşan bu kitapta İmam Şa‘rânî, Allah için dostluklar kurmaya dair hadislere ve hikmetli sözlere yer vermiş, sûfîlerin dostluk anlayışından ve sergiledikleri üstün ahlâktan söz etmiştir.
Abdülvehhâb eş-Şa‘rânî Biyografi:

9. yüzyıl İslâm âlimlerinden olan İmam Şa‘rânî, h. 898 (m. 1493) yılında Kahire’nin Kalyûbiye bölgesindeki Kalkaşende’de doğdu. Soyu, Hz. Ali’nin (r.a.) Havle bint Ca‘fer el-Hanefiyye adlı hanımından doğan oğlu Muhammed b. Hanefiyye’ye dayanır.
İlim tahsiline babasının yanında başladı ve sekiz yaşında iken hıfzını tamamladı. Bir süre sonra babasını, ardından annesini kaybetti. Babasının ölümünden sonra kardeşi Abdülkadir, onun eğitimiyle ve terbiyesiyle ilgilendi. Bu süreçte bazı ilmî metinleri ezberledi.
İlim tahsilini sürdürmek için on iki yaşında bir arkadaşıyla Kahire’ye gidip Gamrî Camii’nde çalışmalarını sürdürdü. Yine burada pek çok ilmî metni ezberledi. Elliyi aşkın âlimden dersler aldı. Bir yandan öğrenmeye devam ederken diğer yandan öğrendiklerini başkalarına öğretti.
On beş yaşındayken hacca gitti. Tasavvufa duyduğu ilgi ile ilim öğrenmeye ara verip bir sene müddetle Mukattam Dağı’nda ve Karâfe harabelerinde inzivaya çekildi. Yüzden fazla sûfî ile sohbet eden Şa‘rânî’nin, yirmi altı tarikattan el aldığı belirtilmektedir. Adına yaptırılan külliyede otuz iki yaşından itibaren binlerce talebeyi irşad etmenin yanı sıra, dinî ilimleri de okuttu.
Hayatı boyunca eğitim, irşad ve eser telifiyle meşgul olan Şa‘rânî, h. 973 (m. 1565) tarihinde vefat etti ve külliyesinin camisindeki özel bölmeye defnedildi.
Şa‘rânî’nin eserlerinin sayısı kendi ifadesine göre 300 civarındadır. Günümüze fıkıh, hadis, kelam, biyografi ve daha farklı alanlarda 100 kadar eseri ulaşmıştır.