Stalinizm Hükmederken Bolşevikler, Boyarlar ve Geleneğin Ayak Direyişi

“Putin’in Rusyasi’nin (hatta Stalin’in Rusyasi’nin), eski Rusya’nin bir devami oldugunu ileri sürmek her seyi çok basite indirgemek olur. Elbette böyle degildir. Gerek Stalin gerek Putin döneminde Rusya’nin öncekinden tümüyle farkli ideolojileri, toplumsal yapilari ve ekonomileri vardi. Rusya, 20. yüzyil boyunca dünya kültürüyle az çok bütünlesmis, okuryazar ve egitimli bir toplum haline geldi. Bu degisimler gerçekten çarpiciydi. Bu açidan bakildiginda, modern Rusya veya SSCB eski Moskova prensliginin taban tabana ziddiydi.” Korkunç Ivan, Lenin, Stalin ya da Putin damgalarini yasadiklari döneme vuran veya vurmakta olan aktörler olarak hatirlanirlar. Hepsini özgün kilan ideolojileri, konumlari ve yönetme biçimleri vardi ve bu anlamiyla tarihin farkli dönemlerine denk düsen bambaska figürler oldular. Beri yandan, tarihi, ipine bir sonraki tasi bekleyen tespih gibi bir sürekliligin ifadesi olarak kavramak da mümkündür: Baska bir deyisle bir (eski) “Moskova” geleneginden, arkaik bir kültürün izlerinden bahsedilebilir… J. Arch Getty, Rus arsivlerini didik didik ederek büyük bir titizlikle hazirladigi Stalinizm Hükmederken adli eserinde, hem Stalin’i farklilasan ideolojik bir figür olarak hem de Stalinizmi Marksizmin bir türevi degil basli basina bir ideolojik formasyon olarak tartismayi öneriyor. Stalinizmi bu ayriksiligi içinde ele alirken yönetim pratiklerini ve kurumsal yapilar içerisindeki dönüsümleri, manevralari ve yerel-merkezî yönetim içindeki çekismeleri mesele ediniyor. Stalin ve onun yönetim mantigi Rusya’da hâkim duruma geldiginde, bu hadise bir kültürel gelenegin tekerrürü müydü yoksa nevi sahsina münhasir bir “olay” miydi sorularina özcülüge saplanmadan cevap ariyor. Tarihî belgeler, tutanaklar, daha önce Stalin dönemine dair yapilan çalismalar ve anilar isiginda çok yönlü bir perspektiften bakarak, bizlere Stalin ve hükmettigi tarihsel momente dair tek boyutlu ve tek merkezli bakis açilarini yerinden eden alternatif bir ideoloji ve dönem incelemesi sunuyor.