Tarihten Günümüze Türkiye'de Yaşayan Azerbaycan Türkleri

Azerbaycan ve Anadolu Oguz Türklerinin bati kanadini teskilediyorlar. Oguzlar’in Anadolu ve Azerbaycan’la temaslarinin çok eskileredayandigi bir gerçektir. Bu da, Azerbaycan ve Dogu Anadolu’nun Oguz kimligi ileSelçuklular’dan epey önce tanistiklarini göstermektedir. En azindan IV.yüzyildan itibaren söz konusu bölge kalabalik Ogur/Oguz kavimlerinin denetimialtina girmistir.Anadolu’nun Selçuklular tarafindan fethinde Azerbaycan anahtar rolünüicra etmisti. Bölgeye gelen ve burada yerlesen Türk kavimleri ve boylarininneredeyse tamami önce Azerbaycan’da meskûnlasmis, en azindan bir süre buradadinlenmis pesinden Anadolu’ya yüz tutmuslardi. Bu göç akini sistemli birmekanizmayla yürüdügünden Anadolu’ya yerlesen hemen hemen bütün Türk boylarininkültürel belleginde Azerbaycan izi bulunmaktadir.Dolayisi ile AnadoluTürklügü ile Azerbaycan Türklügü arasinda kimliksel olarak bir ayrim yapmakolanaksiz, hatta basarisiz bir girisim olacaktir. Böyle bir girisim ancakcografi kosullari zorlayarak yapilabilir. Bunu destekler anlamda lehçeanlaminda ufak ayrilmalar öne sürülebilir, dogal olarak. Ama ayni lehçefarkliliklari Anadolu’nun kendi bütünlügü içinde de gözlemlendiginden belirleyiciolamaz. Kuskusuz, Sovyet döneminin kosullari Azerbaycan’in bugününüsinirlayacak bir dizi kimliksel tanimlarin olusmasina yön vermistir. Öte yandanher iki cografya uluslararasi anlamda iki bagimsiz devletin hukuki arazisihesap edilmektedir.AzerbaycanTürklerinin Osmanli Imparatorlugu’na göçlerini genel olarak üç basliktaincelemek mümkündür: (a) kitlesel göç, (b) ticari göç ve (c) entelektüel:politik göç. Bu süreç yaklasik olarak 1828-1928 yillari arasindaki dönemikapsamaktadir. Edinilen bilgilere göre, isgal sirasinda ve sonrasindaki yüzyillik süreçte Azerbaycan’dan Türkiye’ye göç edenlerin sayisi 200 binden azolmamistir. Çarlik Rusya’sinin sömürü ve milli zulmüne karsi özellikle XX.yüzyilin baslarinda Azerbaycan’dan Osmanli ülkesine entelektüel göçlerin devarligi bilinmektedir. Sonuncusu Azerbaycan ve Türkiye arasinda siki baglarinolusturulmasinda birinci etken olmustur.XIX. yüzyilinsonlari ile XX. yüzyilin baslarinda Azerbaycan’dan Türkiye’ye siginanlararasinda çok sayida toplumun aydin kesimini temsil eden insanlar dabulunuyordu. Azerbaycan`dan Türkiye`ye yapilan her iki politik göç dönemiTürkiye’nin her anlamda dönüsüm geçirdigi dönemlere denk gelmistir. Bu eserTürkiye’nin dönüsüm yasadigi yillarda Azerbaycan Türklerinin yapmis olduklarientelektüel ve politik katkilari anlamak isteyenler için en iyi eserdir.