Trabzon Şehrinin İslâmlaşması ve Türkleşmesi, 1461-1583

15 Ağustos 1461’de, Fâtih Sultan Mehmed komutasındaki Osmanlı ordusu, Trabzon’u fethederek Karadeniz’in doğu kıyısındaki son Bizans mirasını Osmanlı topraklarına kattı. Fetihle birlikte Trabzon’da, sadece siyasi değil, aynı zamanda sosyal, kültürel ve demografik açıdan da köklü bir dönüşüm başladı. Komnenosların başşehri Trabzon, Osmanlı idaresine girdikten sonra hızla bir Türk-İslâm şehri görünümünü alacaktı.
Osmanlı sosyal tarihçiliğinin dünya çapında önde gelen isimlerinden Heath W. Lowry, bu kitapta Trabzon’un 15. ve 16. yüzyıllar arasındaki demografik dönüşümünü dört tahrir defteri üzerinden inceliyor. 1486, 1523, 1553 ve 1583 tarihli defterler aracılığıyla, fetih öncesinde neredeyse tamamen Hıristiyan ve Rum olan kentin, bir asırlık süreçte sürgün ve iskân politikaları, dönemin savaşları ve gerginliklerinin arasında nasıl çoğunluğu Türkçe konuşan Müslüman bir nüfusa sahip hâle geldiğini adım adım takip ediyor.
Heath W. Lowry’nin elinizdeki çalışması, Osmanlı taşrasında kimlik inşasını ve sosyal yapıyı anlamak isteyenler için ufuk açıcı bir kaynak.