Türkiye'de Romantik Tarihçilik

van Illich, Gölge Is kitabinda "Bir tarihçi olarak tamamen yeni olma iddiasi tasiyan her seye süpheyle yaklasirim. Bir fikrin öncüllerini tespit edemezsem, derhal bunun aptalca bir fikir oldugundan süphe ederim. Eger geçmiste yasamis insanlardan tanisik oldugum ve hayalimde beni sasirtan sey hakkinda tartisabilecegim birisini bulamazsam kendimi son derece yalniz ve bugünkü kisitli ufkuma mahkûm kalmis hissederim" der. Mustafa Oral da Illich çizgisini tarihçilik, tarih anlayisi, tarih yazimi ve tarihsel düsünce baglaminda Osmanli döneminden mesrutiyete, mesrutiyetten cumhuriyete sürdürüyor.Mustafa Oral, bu önemli kitabinda Kita Avrupasi ile Islâm ve Osmanli dünyasinda tarihçilik gelenegini ve tarihsel düsüncesini ilmek ilmek isliyor, tarihçiler ve eserleri üzerinden yeniden tartismaya açiyor. Aydinlanma ile ortaya çikan epistemolojik baglamin tarih / tarihçilik anlayisina ve düsüncesine yaptigi katkiyi hem Avrupa özelinde hem de Osmanli örneginde alt baglamlari ile okura sunuyor. Mesrutiyetten cumhuriyete tarihçilik geleneginde ve tarih düsüncesinde degisim ve sürekliligi, Avrupasi düsüncesi ile girilen etkilesimin satir aralarini anlamaya ve anlatmaya çalisiyor. Romantik tarihçiler geçmisi tarihsel roman yazarlarinin etkisiyle heyecan verici, siyaset kuramcilarinin etkisiyle Fransiz Devrimi ile bozulan siyasi istikrarin yeniden saglanmasinin araci olarak gördüler. Romantiklere göre tarih, yasanilan zamanin kurumlarini gerçekten anlamak ve degerlendirmek amacina yönelik olmalidir. Bunun için geçmise deger verilmeli ve onu korumalidir. Bu tarih görüsü, Ortaçaga karsi belirgin bir ilgi de uyandirdi. Bu tarih anlayisinin etkisi ile Ortaçag tarihçileri geçmisi, verimli ve parlak bir tarihsel dönem olarak degerlendirmeye basladilar. Romantik tarih anlayisi, rasyonalist tarih görüsüne bir tepki olarak gelisti. Elinizdeki kitap, bu cografya için önemli dönüm noktalarindan olan mesrutiyet yillarinda Osmanli modernlesmesinin, Batida egemen olan romantik tarih söylemi ile nasil etkilesime girdigini ve cumhuriyet ideolojisine evrildigini gözler önüne seriyor. (Tanitim Bülteninden)