Yarlıklar ve İnayetnameler

Çingis Han'ın zuhurundan ve geniş Avrasya coğrafyasında onun nesli eliyle kurulan Türk-Moğol devletlerinin siyasi tecrübelerinden sonra, Asya'da daha küçük ve aynı devlet geleneğinin sürdürücüleri oldukları için “Yeni Çingisliler” olarak nitelenen “Türkistan Hanlıkları” dönemi başlamıştır. Tarım havzasında Çingis'in ikinci oğlu Çağatay Han'ın soyundan Sultan Said Han tarafından kurulup yaklaşık iki yüzyıl boyunca hüküm süren Yarkend Hanlığı ve bölgedeki dinî-siyasi çekişmeler sonucu el değiştiren iktidarın, tarikat liderlerinin başkanlığında 18. yüzyılın üçüncü çeyreğindeki Çin işgaline kadar “Hocalar Dönemi” adıyla süren bütünleşik siyasi tarihine dair birincil kaynaklara dayanan Yarlıklar ve İnayetnameler, Harvard Üniversitesi Houghton Kütüphanesi'nde, 16-18. yüzyıllar arasında hazırlanmış beşi soyurgal, biri tarhanlık yarlığı ve biri inayetname türünde, resmî niteliği olan toplam yedi belgenin lengüistik ve filolojik incelemesine dayanır. Türk diplomatiği açısından son derece önem arz eden bu belgeler aracılığıyla Türk resmî yazışma geleneğinin II. Türk Kağanlığından söz konusu döneme kadar olan bütüncül diline dair bir fikir edinmek ve bu literatürün aynı bütünlükle değerlendirilebilmesine giriş niteliğinde bir katkı sunmak mümkün olabilecektir.